Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của trị giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu

Trong bài viết sau đây, tailuanvan.com xin chia sẻ đến bạn khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của trị giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu.

1. Khái niệm trị giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu

– Trị giá hải quan (Custom Value)

Theo quản lý hải quan hiện đại: “Trị giá hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu là phần số liệu về trị giá của hàng hoá được đưa ra hoặc đưa vào lãnh thổ hải quan do cơ quan hải quan quản lý và sử dụng phục vụ cho các mục tiêu quản lý Nhà nước về hải quan” [50, tr.92].

Theo điều 15 Hiệp định trị giá GATT/WTO: “Trị giá hải quan của hàng nhập khẩu là trị giá hàng hoá phục vụ cho đánh thuế theo trị giá hàng đối với hàng nhập khẩu” [36, tr.4]; [40, tr.156].

– Trị giá tính thuế (Duty Value)

Quan niệm giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu theo Hiệp định trị giá GATT/WTO: “Trị giá tính thuế là trị giá hải quan nhằm mục đích tính thuế. Xác định trị giá hải quan là xác định trị giá làm cơ sở tính thuế” [23, tr.300].

Khái niệm theo luật pháp Việt Nam: Điều 8 Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu số 107/2016/QH13 ngày 06/4/2016 quy định “Trị giá tính thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là trị giá hải quan theo quy định của Luật hải quan”. Điều 4 Luật Hải quan số 54/2014/QH13 ngày 23/6/2014 quy định “Trị giá hải quan là trị giá của hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu phục vụ cho mục đích tính thuế, thống kê hải quan” [8, tr.1].

Như vậy, từ các khái niệm trên, thừa nhận một quan điểm chung đó là: “Trị giá tính thuế đối với hàng hoá nhập khẩu là trị giá hải quan của hàng hoá nhập khẩu đó phục vụ mục đích tính thuế”. Trên thực tế, tuỳ theo từng phạm vi và mục đích nghiên cứu, có tài liệu, văn bản (hầu hết là tài liệu nước ngoài) sử dụng cụm từ “Trị giá hải quan”; có tài liệu, văn bản (chủ yếu các tài liệu trong nước) sử dụng cụm từ “trị giá tính thuế” nhưng phân tích dưới góc độ nhằm mục đích tính thuế thi 2 khái niệm này đồng nhất với nhau. Trong luận văn này, xin sử dụng chung một khái niệm là “trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu”

2. Đặc điểm và vai trò của trị giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu

Đặc điểm của trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu

Đặc điểm chung: Nhằm mục đích tính thuế (thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, thu chênh lệch giá)

Đặc điểm riêng: Với mỗi khái niệm kéo theo những đặc điểm khác nhau, chẳng hạn trị giá tính thuế theo khái niệm Việt Nam còn nhằm mục đích thống kê kim ngạch xuất nhập khẩu. Phương pháp xác định cũng khác nhau tuỳ theo chính sách xác định giá tính thuế từng giai đoạn.

Vai trò của trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu

– Trị giá tính thuế phục vụ mục tiêu quản lý và xây dựng chính sách xuất nhập khẩu hàng hoá trong nền kinh tế. Trị giá tính thuế còn cho biết tổng trị giá hàng hoá đã được thực xuất khẩu hay nhập khẩu qua từng thời kỳ. Đây chính là số liệu quan trọng để xây dựng bảng cân đối kim ngạch XNK của nền kinh tế, từ đó giúp cơ quan quản lý có thể biết được trong kỳ đó, thời điểm đó, giai đoạn đó nền kinh tế có đạt được sự cân bằng về cán cân thương mại hay không, có hiện tượng nhập siêu hay xuất siêu không để có chính sách điều chỉnh (về hạn ngạch hoặc về thuế) và quản lý kịp thời.

– Trị giá tính thuế là cơ sở để thực thi các chính sách quản lý hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu. Trong một số trường hợp, để bảo hộ nền sản xuất trong nước và điều chỉnh các chính sách đối ngoại song phương, các quốc gia thường sử dụng công cụ hạn ngạch (quota) như một hàng rào phi thuế quan. Trị giá tính thuế sẽ là cơ sở số liệu để cơ quan quản lý thương mại đánh giá hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu đạt hay vượt hạn ngạch qui định, từ đó có biện pháp điều chỉnh về chính sách thương mại hay chính sách thuế (thuế hạn ngạch).

– Trị giá tính thuế tham gia thực hiện nhiệm vụ thống kê nền kinh tế

– Trị giá tính thuế là cơ sở quan trọng cho việc tính toán, xác định thuế đánh vào hàng hoá xuất nhập khẩu. Đây là vai trò cơ bản của trị giá tính thuế. Với vai trò này trị giá tính thuế đồng nghĩa với trị giá hải quan.

3. Ý nghĩa của trị giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu

Trước hết, trị giá tính thuế góp phần hình thành đúng giá cả hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu. Với một cơ chế tính thuế nhất định, xác định đúng trị giá tính thuế sẽ góp phần bình ổn giá cả thị trường hàng hoá xuất nhập khẩu.

Trị giá tính thuế là yếu tố cơ bản cấu thành hệ thống thuế quan của một quốc gia, là căn cứ để xác định các loại thuế nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt, giá trị gia tăng, chênh lệch giá hàng nhập khẩu. Bởi vậy xét về mặt tài chính, trị giá tính thuế hàng nhập khẩu là cơ sở để tập trung nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, nhằm đẩy mạnh xuất khẩu, phát triển sản xuất trong nước đều có chính sách khuyến khích xuất khẩu, vì vậy thuế đối với hàng hoá xuất khẩu thường có mức thuế suất là 0%. Nguồn thu thuế quan chủ yếu từ hàng hoá nhập khẩu.

Xác định đúng về trị giá tính thuế sẽ góp phần chống thất thu cho ngân sách Nhà nước, bảo hộ sản xuất trong nước phát triển, tạo sự minh bạch, bình đẳng trong cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trường, kích thích phát triển giao lưu thương mại quốc tế.

Xác định đúng về trị giá còn góp phần xác định đúng về kim ngạch nhập khẩu, làm căn cứ số liệu để Chính phủ điều hành và quản lý hoạt động xuất nhập khẩu của mỗi quốc gia.

Chính vì những ý nghĩa trên, một số nhà nghiên cứu về trị giá hải quan đã nói một cách hình ảnh rằng: “Các phương pháp xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu là những khuôn mẫu hợp lý đúc nên những tấm bê tông tiêu chuẩn. Khi “trời yên bể lặng” nó là nhịp cầu nối cho các mối quan hệ thương mại giữa các nước, nhưng khi “gió bão, nó dựng thành hàng rào thuế quan nghiệt ngã hay những pháo đài kiên cố trong cuộc chiến tranh thương mại vắng tiếng súng nhưng không kém phần khốc liệt” [36, tr.17].